สกู๊ปแนวหน้า

ตามดูกิจกรรม"นับนกน้ำ"เอเชีย ดัชนีชี้วัดความอยู่รอดของมนุษยชาติ "กล้องส่องทางไกลแบบตาเดียว" (Telescope) จำนวนหลายตัว ถูกวางบน ขาตั้งของมัน อย่างมั่นคง ท่ามกลางสายฝนโปรยปราย เหนือทุ่งกว้างนามว่า "แหลมผักเบี้ย" อ.บ้านแหลม จ.เพชรบุรี วัยรุ่นหนุ่ม-สาว ผู้ใหญ่วัยกลางคน แบ่งกลุ่มกระจายตัว ตามจุดต่างๆ เมื่อเป้าหมายมาถึง พวกเขาบรรจงปรับโฟกัสของกล้องอย่างรวดเร็ว เพื่อส่องไปยัง "นกน้ำ" นานาชนิด ที่บินเล่นลม และหาอาหารอยู่เบื้องหน้า ขั้นตอนทำงานนับจากนี้เป็นไปอย่างรัดกุม มีทีมงานจด บันทึก ข้อมูล และจำแนก พันธุ์ นกอย่างเป็นระบบสากล สิ่งที่คนกลุ่มนี้กำลังทำ คือภารกิจภายใต้ชื่อ "โครงการนับนกน้ำ ช่วงฤดูหนาว ของ เอเชีย 2553" งานที่หลายคนอาจมองว่าเป็นเรื่องเล็กๆ และสงสัยว่าจะตากแดด ตากลม ให้เหนื่อย ทำไม แต่สำหรับพวกเขา มันคือภารกิจที่ใหญ่ยิ่ง เพราะนกน้ำ คือ เพื่อนร่วมโลก และมันคือดัชนีที่ใช้วัด ความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่ชุ่มน้ำทั่วโลก หากดัชนี้ชนิดนี้ลดจำนวนลง อาจกล่าวได้ว่า นั่นคือ สัญญานอันตรายของมวลมนุษยชาติ โครงการ "ระดับบิ๊ก" นี้เกิดจากความร่วมมือของหลายหน่วยงาน อาทิ สมาคมอนุรักษ์นก และธรรมชาติแห่งประเทศไทย องค์การพื้นที่ชุ่มน้ำนานาชาติ กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่า และ พันธุ์พืช กรมทรัพยากรทางทะเล และชายฝั่ง "โครงการเรดบลู สปิริต" บริษัทเครื่องดื่ม กระทิง แดงจำกัด กฤษณา แก้วปลั่ง ผู้อำนวยการสมาคมอนุรักษ์นกและธรรมชาติแห่งประเทศไทย อธิบาย ว่า โครงการนับนกน้ำ ช่วงฤดูหนาว ของ เอเชีย ประจำปี 2553 เริ่มระหว่างวันที่ 10-25 ม.ค. ซึ่งปี นี้นับ เป็นปีที่ 24 โดยอาศัยความร่วมมือของอาสาสมัคร นักดูนก ที่ช่วยรวบรวม ข้อมูลเกี่ยวกับ ประชากร และการแพร่กระจายของนกน้ำ รวมไปถึง การบ่งชี้ พื้นที่ชุ่มน้ำที่มี ความสำคัญระดับ นานาชาติ "การนับนกน้ำ อย่างน้อยๆ ต้องมีเวลา 4 ชั่วโมง ต่อวัน หากคนไม่เคย และมาเริ่มนับนกน้ำ อาจถอด ใจ เพราะแดดร้อน ไม่มีที่หลบ ไม่เหมือนการนับนกในป่า ที่พอหาร่มไม้หลบแดดได้ งาน นี้ อาสาสมัครทุกคน จะได้รับการอบรม วิธีการนับนกน้ำและเทคนิคการจำแนกชนิดนกน้ำ จากวิทยากรผู้ชำนาญ" เธอ บอกว่า ในปีที่ผ่านมา ได้มีการนับนก ในพื้นที่ชุ่มน้ำกว่า 47 แห่ง พบนก 109 ชนิด นับ จำนวนได้ทั้งสิ้น 9.9 หมื่นตัว มีอาสาสมัคร เข้าร่วมกว่า 200 คน โดย กรมอุทยานแห่ง ชาติ ฯ ได้ รับผิดชอบการนับนก ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า , เขตห้ามล่าสัตว์ป่า และเขตอุทยานแห่งชาติ ทั่ว ประเทศ ขณะที่ สมาคมอนุรักษ์นก ฯ และ กรมทรัพยากรทางทะเล ฯ รับผิดชอบการนับนกน้ำ บริเวณอ่าวไทยตอนใน ซึ่งเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำขนาดใหญ่ ที่มีความหลากหลาย ของนกน้ำสูงสุดใน ประเทศไทย โดยมีชนิดนกที่อยู่ ในภาวะใกล้สูญพันธุ์คือ "นกชายเลนปากช้อน" (Spoon-billed Sandpiper) นกทะเลขาเขียวลายจุด (Nordmann"s Greenshank) ซึ่งสำรวจพบในพื้นที่ชายฝั่ง แถบ บ้านโคกขาม จ.สมุทรสาคร และบ้านปากทะเล จ.เพชรบุรี ปัจจุบันประเทศไทย มีความหลากหลายด้านชนิดพันธุ์นก จำนวนไม่น้อยกว่า 989 ชนิด ใน จำนวนนี้เป็นนกน้ำ ไม่น้อยกว่า 177 ชนิด โดยร้อยละ 70 เป็นนกที่ผสมพันธ์และวางไข่ในประ เทศไทย ส่วนที่เหลือเป็นนก ที่อพยพเข้ามาเพียงบางฤดูกาล เป็นช่วงระยะเวลาสั้นๆ หรืออาจเข้ามาอยู่เป็นระยะเวลานาน แต่ไม่มีการทำรังวางไข่ในไทย ทว่าในระยะเวลา เพียงไม่กี่ทศวรรษที่ผ่านมา จากการสำรวจพบว่า มีนกที่อยู่ในสถานภาพสูญพันธุ์ ไปแล้วจากประเทศไทย (extinct) 2 ชนิด ได้แก่ นกช้อนหอยใหญ่ (Pseudibis gigantea) และนกพงหญ้า (Graminicola bengalensis) ส่วนนกที่อยู่ในสถานภาพสูญพันธุ์ในธรรมชาติ (extinct in the wild) มี 3 ชนิด ได้แก่ นกกระสาปากเหลือง (Mycteria cinerea) นกช้อนหอยดำ (Psudibis davisoni) และนกกระเรียน (Grus anti gone) นกที่อยู่ในสถานภาพใกล้สูญพันธุ์(endangred) มีประมาณ 69 ชนิด นกที่อยู่ในสถานภาพ มีแนว โน้มสูญพันธุ์ (vulnerable) มี 82 ชนิด และ นกที่อยู่ในสถานภาพใกล้ถูกคุกคาม(near threatened) มี มากถึง 59 ชนิด วิชา นรังศรี กรรมการฝ่ายอนุรักษ์ สมาคมอนุรักษ์นกและธรรมชาติแห่งประเทศไทย เขาอธิบายว่า การนับนก นอกจากเป็นดัชนีชี้วัด ความอุดมสมบูรณ์ในพื้นที่แล้ว หาก พื้นที่ใด มี จำนวนนกมากพอ คือ จำนวนร้อยละ 1 ของประชากรในชนิดพันธุ์ หรือสายพันธุ์หนึ่งอยู่ได้ตลอดเวลา พื้นที่นั่นๆ สามารถ ประกาศให้เป็น "พื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระดับนานาชาติ" ได้ "นกเป็นสิ่งที่อยู่ใกล้ตัว จับต้องได้ง่ายที่สุด การประกาศพื้นที่ชุ่มน้ำ หาสิ่งยืนยันได้ยาก และนก เป็นสิ่งที่มองเห็นได้ง่าย เป็นสัตว์ที่สื่อถึงชุมชนได้ง่ายกว่าอย่างอื่น ที่ผ่านมาเมืองไทย เป็นแหล่งพบนกหายากหลายชนิด คนต่างชาติ ยอมจ่ายเงินเป็นแสน เพื่อมาดูนก ไม่กี่ตัว" เมื่อถามว่าเพราะเหตุใด บริเวณอ่าวไทย ถึงมีนกนานาชนิดมาอาศัย วิชา อธิบายว่า "พื้นที่ อ่าวไทย ถือว่าเป็นสุวรณภูมิของนก เพราะมีพื้นที่เป็นปากแม่น้ำ 5 สายคือ แม่น้ำเจ้าพระยา แม่น้ำบางปะกง แม่น้ำท่าจีน แม่น้ำแม่กลอง และแม่น้ำเพชรบุรี ไหลผ่าน พัดพา เอาสารอาหาร และ สัตว์หน้าดินที่อุดมสมบูรณ์ นกน้ำ จึงมารวมตัวกันอยู่มาก" เขา บอกว่า ทุกวันนี้ นกหลายชนิด กำลังถูกคุกคาม โดยความเจริญ ที่พัฒนาอย่างไร้ทิศทาง ส่งผลให้พวกมันสูญเสีย ที่อยู่อาศัยอย่างฉับพลัน สิ่งที่ตามมาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้คือ นก ไม่สามา รถ วางไข่ และ ขยายพันธุ์ได้ ส่งผลให้ พวกมันต้องหาที่อยู่อาศัยใหม่ และ สุ่มเสี่ยงสูญพันธุ์ในที่สุด " ทุกวันนี้การล่า ไม่น่ากังวลเท่ากับความเจริญ ที่กำลังรุกคืบเข้ามาอย่างรวดเร็ว เพราะนั่น หมายความ ว่านกจะสูญเสียที่อยู่อย่างถาวร สิ่งที่ตามมาคือระบบนิเวศ จะเปลี่ยนแปลง และ ท้าย สุด จะกระทบต่อวิถีชีวิตมนุษย์อย่างแน่นอน" วิชา กล่าวอย่างหนักใจ ปิดท้ายที่ สุทธิรัตน์ อยู่วิทยา ผู้อำนวยการฝ่ายกิจกรรมาเพื่อสังคม บริษัทเครื่องดื่ม กระ ทิงแดง จำกัด บอกว่า นับตั้งแต่ปี 2552 "เรดบลู สปิริต" ได้ร่วมกับสมาคมอนุรักษ์นกฯ จัดกิจ กรรม นับนกน้ำโลก นำอาสาสมัครร่วมนับนกครอบคลุมพื้นที่ทั่วทุกภาคในประเทศไทย พร้อม กัน กับอาสาสมัครจาก 4 ทวีป ทั่วโลก ที่นับนกน้ำในประเทศของตน เพื่อนำข้อมูลการสำรวจ ประชา กรนกน้ำ ไปกำหนดมาตรการพื้นที่ชุ่มน้ำทั่วโลก มุ่งหวังที่จะรณรงค์ ปลูกฝังจิตสำนึก รัก ธรรมชาติ แก่อาสาสมัครไปพร้อมๆกัน เธอ บอกว่า นกน้ำ เป็นดัชนี ชี้วัดสภาพความเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ชุ่มน้ำ ซึ่งเป็นที่อาศัยของนก ในฤดูหนาว นกน้ำในเขตเหนือ อย่างไซบีเรีย รัสเซีย จะบินลงใต้ เพราะที่อยู่อาศัย หนาว เย็น ไม่มีอาหารเพียงพอ องค์กรด้านสิ่งแวดล้อมทั่วโลก จึงร่วมกันสำรวจประชากรนกน้ำ เพื่อศึก ษา สภาพการอยู่รอดของนกน้ำ และสภาพความอุดมสมบูรณ์ ของพื้นที่ชุ่มน้ำทั่วโลก ผ่านไปอีก 1 ปี สำหรับกิจกรรมนับนกน้ำของเอเชีย ข้อมูลจะถูกรวบรวม วิเคราะห์และนำเสนอสู่องค์กร ระดับนโยบาย เพื่อผลักดัน ให้เกิดการจัดการอนุรักษ์พื้นที่ อย่างถูกต้อง เหมาะสมต่อ ไป ทุกสิ่งในโลก ล้วนมีความเกี่ยวพันกัน ไม่เว้นแม้แต่"นก"...สัตว์ตัวเล็กๆ ชนิดนี้คือดัชนี ชี้ วัดที่ยิ่งใหญ่ของระบบนิเวศ และความอยู่รอด ของมวล มนุษยชาติ... SCOOP@NAEWNA.COM วันที่ 27/1/2010